شرايط حصول هوای سرد (تعريف )
طبق تعريف جديد آيين نامه بتن ايران ، هوای سرد درحالی حاصل می گردد که در سه روز متوالی شرايط زير برقرار باشد:
الف : دمای متوسط هوا در شبانه رو زکنتر از 5+ باشد ( دمای متوسط روزانه ، ميانگين حداکثر و حداقل دمای هوا در شبانه روز است و مای هوا با دماسنج حداقل و حداکثر که در حعبه چوبی استاندارد قرار دارد اندازه گيری می شود )
ب : دمای هوا برای بيش از نصف شبانه روز از C 0 10 بيشتر نباشد.
در تعريف قبلی آبا هوای سرد و قتی حاصل می گشت که دمای هوا در هنگام بتن ريزی کمتر از C 0 2 بوده و يا زمين کارگاه در هنگام بتن ريزی يخ زده باشد. بهتر است حتی الامکان از تعريف قديمی نيز استفاده شود و لازم است بدون رعايت تدابير خاص در اين شرايط از بتن ريزی خودداری گردد تاخساراتی به بتن وارد نيايد.
تدابير خاص الزامی در هوای سرد
قالب و ميلگردها نبايد يخ زده باشد و از ريختن بتن بر روی زمين يخ زده بايد خودداری شود.
تدابير احتياطی هوای سرد
با رعايت تدابير الزامی برای اطمينان از عدم بروز مشکل بهتر است تدابير احتياطی زير مد نظر
قرار گيرد :
الف : حداقل دمای بتن در هنگام ريختن و عمل آوریC 0 10 + باشى ( بويژه براي قطعات تا حداقل بعد كمتر از 90 سانتي متر )
ب : عمل آوري تا رسيدن به 70 درصد مقاومت مشخصه بتن ادامه يابد.
ج : دمای ساخت ، بالاتر از دمای بتن ريزی توسط پیمانکار اسکلت بتنی باشد. اين مقدار طبق دستورالعمل بايد محاسبه شود.
د : اسلامپ بتن تا حد امکان ، کمتر اختيار شود ، هر چند آئين نامه بتن ايران آن را به
50 ميلی متر محدود کرده است اما با توجه به شرايط اجرايی هر پروژه ممکن است مقادير بالاتر نيز در صورت توجه به تدابير الزامی و احتياطی ، مشکلی را بوجود نياورد.
هـ : بهتر است نسبت آب به سيمان از 5/0 تجاوز نکند. بهرحال علی رغم ذکر اين محدوديت در آئين نامه بتن ايران ، نمی توان آن را اجباری تلقی کرد.
و : دمای بتن در هنگام ريختن نبايد بيش از C 0 10 بالاتر از حداقل توصيه شده باشد.
ز : دمای بتن در هنگام ساخت ( اختلاط ) نبايد بيش از C 0 10 بالاتر از حداقل دمای محاسباتی ساخت بتن باشد.
ح : حمل و ريختن بتن بايد حتی الامکان در اسرع وقت انجام شود و در طول حمل از افت شديد دما جلوگيری گردد.
ط : نبايد پس از خاتمه عمل آوری اجازه داد تا بتن سريعا" سرد شود و شوک حرارتی به آن وارد گردد.
ی : نبايد برای شروع عمل آوری ، دمای بتن سريع بالا رود و شوک حرارتی به آن وارد گردد
ک : استفاده از سيمانهايی که با سرعت واکنش بيشتر توصيه می شود و مصرف سيمانهای آميخته مطلوب نيست.
ل : مصرف مواد افزودنی زود گير کننده ( ضد يخ ) در اجرای فنداسیون سوله و اسکلت بتنی اختياری بوده و در شرايطی که بخواهيم طول مدت عمل آوری را کم نموده و احتمال خسارت را بشدت پائين آوريم ، می توانيم از اين مواد استفاده نماييم به شرطی که اين مواد استاندارد بوده و برای دوام بتن و ميلگرد ضرری نداشته باشد.
م : مصرف مواد افزودنی حباب زا معمولا" در اين بتن ها توصيه می شود. اين مواد معمولا" طول مدت محافظت از بتن را برای جلوگيری از وارد شدن خسارت در اثر يخبندان کاهش می دهند و برای شرايط بهره برداری در محيط سرد و يخبندان مناسب است.
ن : بهتر است از يخ زدن سنگدانه ها برای تأمين شرايط مورد نظر جلوگيری گردد و ساخت بتن در دمای مطلوب ، آسان تر خواهد بود.
س : استفاده از مواد روان کننده برای کاهش آب و نسبت آب به سيمان و به حداقل رساندن آب انداختن توصيه می شود ، هرچند می توان از افزايش عيار سيمان نيز استفاده نمود. مصرف اضافی سيمان می تواند طول مدت حفاظت را برای جلوگيری از وارد شدن خسارت ناشی از يخ بندان کاهش دهد ( مانند بند ک ، ل ، م ).
نکات اجرايی برای اعمال تدابير الزامی و احتياطی
با انداختن نايلون يا برزنت بر روی سنگدانه ها به ويژه در هنگام شب و بارندگی از خيس شدن
آن ها جلوگيری گردد. اگر می توان لحاف پشم شيشه تهيه نمود که رويه آن ضد نفوذ آب باشد بسيار مطلوب است زيرا می توان دمای کسب شده از تابش آفتاب يا بالا رفتن دما در طول روز را تا حدودی در طول شب حفظ نمود.
- در صورتی که بنا به هر دليلی بخش های فوقانی توده سنگدانه يخ زده باشد ، لازم است لايه رويی کنار زده شود. اين کار دو حسن در بر دارد. اولا" مصالح يخ زده وارد ديگ اختلاط نمی گردد ، ثانيا" جلوی دريچه تخليه مصالح به باکت انتقال سنگدانه به ديگ اختلاط را مسدود نمی کند.
وجود سنگدانه يخ زده باعث می شود دمای مخلوط بتن به شدت افت کند و تأمين دمای مناسب بتن را با مشکل مواجه نمايد. لذا توصيه می شود به هر ترتيب سعی شود از مصرف سنگدانه يخ زده پرهيز گردد.
- با گرم کردن آب و رسيدن به دمای مورد نظر معمولا" می توان دمای مطلوب بتن را
بدست آورد مشروط بر اينکه سنگدانه يخ زده مصرف نگردد.
- بهتر است دمای آب از C 0 60 تجاوز نکند. در صورت نياز به دمای بالاتر برای دستيابی به دمای مطلوب در بتن ، می توان آب را تا C 0 90 گرم نمود ، در اين حالت بايد ابتدا آب را با سنگدانه مخلوط نمود و سپس سيمان را اضافه کرد. به هر حال نبايد سيمان را با آب داغ مواجه ساخت زيرا سيمان دچار گيرش آنی و کلوخه شدن می گردد و کيفيت مقاومتی و دوام بتن آسيب می بيند.
- برای پرهيز از کاهش دمای بتن ، بهتر است طول مدت اختلاط پس از ريختن آخرين جزء از بتن از 2 دقيقه تجاوز نکند. بديهی است حداقل زمان اختلاط ، حصول يکنواختی در بتن تأمين می کند.
- بهتر است تراک ميکسر بيش از 5/3 متر مکعب و کمتر از 5/2 متر مکعب بارگيری نکند. بايد در طول حمل تراک ميکسر از چرخاندن ديگ بتن خودداری نمود و صرفا" در حد اختلاط مجدد و دستيابی به يکنواختی ، ديگ تراک ميکسر چرخانده شود.
- سعی گردد از معطلی های مختلف در طول حمل با برنامه ريزی صحيح خودداری شود تا از اتلاف دمای مطلوب بتن جلوگيری شود.
- حمل با پمپ بواسطه اصطکاک موجود معمولا" موجب کاهش دمای بتن نمی گردد و در هوای سرد حمل با پمپ مطلوب تلقی می شود.
- در ريختن بتن بايد تسريع بعمل آيد. اگر ريختن بتن در لايه های مختلف صورت
می گيرد بهتر است حتی الامکان ضخامت لايه ها را زياد گرفت. توصيه می شود لايه های 40 تا 50 سانتی متری بکار گرفته شود.
- بلافاصله پس از ريختن بايد سعی شود دمای محيط را در حداقل مورد نياز تأمين نمود. استفاده از عايق بندی ( بويژه برای قطعات حجيم و نيمه حجيم ) می تواند گرمای ناشی از ترکيب سيمان با آب را حفظ کند و دمای بتن را بالا برده يا دست کم در حد مطلوب نگاه دارد.
- استفاده از عايق پشم شيشه ، يونوليت ، کاه و پوشال ، ماسه يا خاک و غيره می تواند گرمای ناشی از واکنش های سيمان را تا حد زيادی حفظ کند.
- استفاده از پوشش برزنتی و بکارگيری يک يا چند بخاری ( ترجيحا" بخاری برقی )
می تواند به حفظ يا بالا بردن دما کمک نمايد.
- در صورت استفاده از بخاری هايی که يک ماده سوختنی را می سوزاند بايد دود و گازهای ناشی از سوختن ، در تماس با بتن جوان قرار نگيرد.
- چنانچه از يک وسيله گرمايش استفاده می شود بايد دقت کرد که بتن خشک نگردد و در صورت حصول اطمينان از عدم يخ زدن بتن لازم است بتن را مرطوب نمود.
- بهترين وسيله برای ايجاد دمای مناسب ، استغاده از بخار آب می باشد. توصيه می شود دمای محيط نگهداری از C 0 55 و دمای بخار آب از C 0 65 تجاوز نکند.
- می توان از لامپ های مادون قرمز برای ايجاد گرما با کارآيی خوب استفاده نمود.
- بهترين مصالح برای قالب بندی چوب می باشد ، به هر حال جنس قالب بر اساس امکانات پروژه انتخاب می گردد.
نکات مهم در اجرای عملیات ساختمانی بویژه بتن و ملات در هوای سرد
👈 کاهش مصرف آب
👈استفاده از مصالح زودگیر مانند سیمان تیپ 3
👈گرم کردن مصالح قبل از اختلاط ومصرف
👈اتمام عملیات ساختمانی چند ساعت قبل از غروب آفتاب وکاهش دما
👈 استفاده از گونی چتایی و نایلون در محافظت از دمای محل موردنظر
👈 گرم کردن با استفاده از وسایل گرمایشی در محیط های بسته